Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 64/2025/QH15 ngày 19 tháng 02 năm 2025 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 4 năm 2025, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 87/2025/QH15 ngày 25 tháng 6 năm 2025 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2025 (sau đây gọi chung là Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật) đã có nhiều sửa đổi, bổ sung về thẩm quyền ban hành, nội dung văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong giai đoạn mới, cụ thể:
Bổ sung chủ thể ở chính quyền địa phương có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Điều 4 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã bổ sung vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước ta văn bản của 03 chủ thể, đó là: (i) quyết định của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh; (ii) nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh (gọi chung là cấp xã); (iii) quyết định của Uỷ ban nhân dân cấp xã. Như vậy, hiện nay ở chính quyền địa phương có 05 chủ thể có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đó là: Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Uỷ nhân dân cấp tỉnh, Hội đồng nhân dân cấp xã và Uỷ ban nhân dân cấp xã.
Bổ sung, quy định cụ thể hơn thẩm quyền và nội dung văn bản quy phạm pháp luật của các chủ thể ở chính quyền địa phương
Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã điều chỉnh cụ thể hơn thẩm quyền, nội dung văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, theo đó (1) Hội đồng nhân dân cấp tỉnh ban hành nghị quyết để quy định: (a) Chi tiết điều, khoản, điểm và các nội dung khác được giao trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên; (b) Chính sách, biện pháp nhằm bảo đảm thi hành Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên; (c) Chính sách, biện pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách, quốc
phòng, an ninh ở địa phương; biện pháp khác có tính chất đặc thù phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp; (d) Thực hiện thí điểm các chính sách theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. (2) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành quyết định để quy định: (a) Chi tiết điều, khoản, điểm và các nội dung khác được giao trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên; (b) Biện pháp thi hành Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp về phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách, quốc phòng, an ninh ở địa phương; (c) Biện pháp thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương; phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.
Đặc biệt, Luật số 87/2025/QH15 ngày 25 tháng 6 năm 2025 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2025 đã bổ sung thẩm quyền, nội dung quyết định quy phạm pháp luật của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh (tại khoản 3 Điều 21 của Luật), theo đó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành quyết định để quy định: (a) Biện pháp chỉ đạo, điều hành hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; phối hợp hoạt động giữa các cơ quan chuyên môn, cơ quan, tổ chức khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; (b) Phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.
Về thẩm quyền và nội dung văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp xã, Điều 22 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định: Hội đồng nhân dân cấp xã ban hành nghị quyết để quy định: (a) Những vấn đề được luật, nghị quyết của Quốc hội giao; (b) Chính sách, biện pháp nhằm bảo đảm thi hành Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên; (c) Chính sách, biện pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp. Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định để quy định: (a) Những vấn đề được luật, nghị quyết của Quốc hội giao; (b) Biện pháp thi hành Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp; (c) Biện pháp thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.
Việc mở rộng chủ thể được ban hành văn bản quy phạm pháp luật và thẩm quyền, nội dung văn bản quy phạm pháp luật của các chủ thể thuộc chính quyền địa phương (hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp xã; Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp xã; chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh) đã góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn về pháp lý trong điều kiện tổ chức lại chính quyền địa phương theo 02 cấp (cấp tỉnh, cấp xã), sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và đơn vị hành chính cấp xã, nhằm mở rộng không gian cho phát triển, tăng cường và phát huy vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương./.
Nguyễn Thị Thược
