Bộ luật dân sự được Quốc hội Khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 24/11/2015; được Chủ tịch nước ký lệnh công bố ngày 08/12/2015 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2017.
Sở Tư pháp tỉnh Tuyên Quang giới thiệu quy định của Bộ Luật Dân sự năm 2015 về ‘Xác lập, thực hiện và bảo vệ quyền dân sự’ thông qua các nội dung hỏi – đáp dưới đây:
1. HỎI: Quyền dân sự được xác lập từ các căn cứ nào?
ĐÁP:
Điều 8 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định quyền dân sự được xác lập từ các căn cứ sau:
1. Hợp đồng.
2. Hành vi pháp lý đơn phương.
3. Quyết định của Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác theo quy định của luật.
4. Kết quả của lao động, sản xuất, kinh doanh; kết quả của hoạt động sáng tạo ra đối tượng quyền sở hữu trí tuệ.
5. Chiếm hữu tài sản.
6. Sử dụng tài sản, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật.
7. Bị thiệt hại do hành vi trái pháp luật.
8. Thực hiện công việc không có ủy quyền.
9. Căn cứ khác do pháp luật quy định.
2. HỎI: Quyền dân sự được thực hiện như thế nào?
ĐÁP:
Điều 9 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định Quyền dân sự được thực hiện, như sau:
1. Cá nhân, pháp nhân thực hiện quyền dân sự theo ý chí của mình, không được trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và giới hạn việc thực hiện quyền dân sự.
2. Việc cá nhân, pháp nhân không thực hiện quyền dân sự của mình không phải là căn cứ làm chấm dứt quyền, trừ trường hợp luật có quy định khác.
3. HỎI: Giới hạn việc thực hiện quyền dân sự được quy định như thế nào?
ĐÁP:
Điều 10 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
1. Cá nhân, pháp nhân không được lạm dụng quyền dân sự của mình gây thiệt hại cho người khác, để vi phạm nghĩa vụ của mình hoặc thực hiện mục đích khác trái pháp luật.
2. Trường hợp cá nhân, pháp nhân lạm dụng quyền dân sự của mình gây thiệt hại cho người khác, để vi phạm nghĩa vụ của mình hoặc thực hiện mục đích khác trái pháp luật thì Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác căn cứ vào tính chất, hậu quả của hành vi vi phạm mà có thể không bảo vệ một phần hoặc toàn bộ quyền của họ, buộc bồi thường nếu gây thiệt hại và có thể áp dụng chế tài khác do luật quy định.
4. HỎI: Phương thức bảo vệ quyền dân sự được quy định như thế nào?
ĐÁP:
Điều 11 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định khi quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân bị xâm phạm thì chủ thể đó có quyền tự bảo vệ theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan hoặc yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền:
1. Công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền dân sự của mình.
2. Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm.
3. Buộc xin lỗi, cải chính công khai.
4. Buộc thực hiện nghĩa vụ.
5. Buộc bồi thường thiệt hại.
6. Hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền.
7. Yêu cầu khác theo quy định của luật.
5. HỎI: Tự bảo vệ quyền dân sự được quy định như thế nào?
ĐÁP:
Điều 12 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
Việc tự bảo vệ quyền dân sự phải phù hợp với tính chất, mức độ xâm phạm đến quyền dân sự đó và không được trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.
6. HỎI: Bồi thường thiệt hại trong pháp luật dân sự được quy định như thế nào?
ĐÁP:
Điều 13 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
Cá nhân, pháp nhân có quyền dân sự bị xâm phạm được bồi thường toàn bộ thiệt hại, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
7. HỎI: Việc bảo vệ quyền dân sự thông qua cơ quan có thẩm quyền được quy định như thế nào?
ĐÁP:
Điều 14 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
1. Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân. Trường hợp quyền dân sự bị xâm phạm hoặc có tranh chấp thì việc bảo vệ quyền được thực hiện theo pháp luật tố tụng tại Tòa án hoặc trọng tài. Việc bảo vệ quyền dân sự theo thủ tục hành chính được thực hiện trong trường hợp luật quy định. Quyết định giải quyết vụ việc theo thủ tục hành chính có thể được xem xét lại tại Tòa án.
2. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng; trong trường hợp này áp dụng tập quán và áp dụng tương tự pháp luật.
8. HỎI: Việc hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền được quy định như thế nào?
ĐÁP:
Điều 15 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
Khi giải quyết yêu cầu bảo vệ quyền dân sự, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác có quyền hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền.
Trường hợp quyết định cá biệt bị hủy thì quyền dân sự bị xâm phạm được khôi phục và có thể được bảo vệ bằng các phương thức bảo vệ quyền dân sự.
