1. Tình huống 01: Trách nhiệm của hộ gia đình, cá nhân trong việc đảm bảo vệ sinh đối với rác thải rắn sinh hoạt
Nhà bà Hoan khi có rác thải sinh hoạt đều đổ ra trước cửa gây mùi hôi thối, ruồi nhặng về nhiều. Thấy vậy bác trưởng thôn đã nhiều lần đến nhắc nhở, yêu cầu bà Hoan phải phân loại rác, đến giờ công nhân vệ sinh đi thu gom thì mới mang rác ra đổ nhưng bà Hoan không nghe, còn nói rằng đằng nào thì công nhân vệ sinh chẳng đến thu rác nên đổ luôn ra đấy để công nhân vệ sinh đến thu gom cho tiện.
Hỏi: Việc làm của bà Hoan có vi phạm pháp luật không, pháp luật quy định trách nhiệm của hộ gia đình, cá nhân trong việc đảm bảo vệ sinh đối với rác thải rắn sinh hoạt như thế nào?
Trả lời:
Việc làm của bà Hoan có vi phạm pháp luật. Điểm a Khoản 1 Điều 60 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:
“Điều 60. Bảo vệ môi trường đối với hộ gia đình, cá nhân
1. Hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm sau đây:
a) Giảm thiểu, phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, thu gom và chuyển rác thải sinh hoạt đã được phân loại đến đúng nơi quy định”.
Theo đó, bà Hoan phải có trách nhiệm giảm thiểu, phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, thu gom và chuyển rác thải sinh hoạt đã được phân loại đến đúng nơi quy định.
2. Tình huống 02: Trách nhiệm của hộ gia đình, cá nhân trong việc đảm bảo vệ sinh đối với vật nuôi trong khu dân cư
Nhà ông Thản nuôi rất nhiều chó nhưng không nhốt, lúc nào ông cũng để chó thả rông ngoài đường; ngày nào cũng như ngày nào, sáng ra là đàn chó nhà ông lại ra đường để đi vệ sinh làm cho đoạn đường làng bốc mùi hôi thối khó chịu. Hàng xóm thấy vậy đã nhắc nhở ông phải nhốt chó lại, cho đi vệ sinh đúng chỗ nhưng ông không nghe, còn nói rằng chó đi vệ sinh ở đâu là quyền của chó, ông không có trách nhiệm.
Hỏi: Pháp luật quy định trách nhiệm của hộ gia đình, cá nhân trong việc đảm bảo vệ sinh đối với vật nuôi trong khu dân cư như thế nào?
Trả lời:
Điểm b Khoản 1 Điều 60 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:
“Điều 60. Bảo vệ môi trường đối với hộ gia đình, cá nhân
1. Hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm sau đây:
b) Giảm thiểu, xử lý và xả nước thải sinh hoạt đúng nơi quy định; không để vật nuôi gây mất vệ sinh trong khu dân cư”.
Theo quy định trên thì ông Thản là chủ của vật nuôi phải có trách nhiệm không để vật nuôi gây mất vệ sinh trong khu dân cư.
3. Tình huống 03: Trách nhiệm phân loại và quản lý thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn
Qua các buổi sinh hoạt chi hội phụ nữ, chị Thèn đã được tuyên truyền và nhắc nhở về việc phân loại và quản lý chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân nhưng chị chưa nắm rõ, chị ở khu vực nông thôn thì việc phân loại và quản lý chất thải rắn sinh hoạt được quy định như thế nào.
Hỏi: Pháp luật quy định như thế nào về việc phân loại và quản lý thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn?
Trả lời:
Khoản 1 và Khoản 4 Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:
“1. Chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại theo nguyên tắc như sau:
a) Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế;
b) Chất thải thực phẩm;
c) Chất thải rắn sinh hoạt khác.
4. Hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn phát sinh chất thải rắn sinh hoạt sau khi thực hiện phân loại theo quy định tại khoản 1 Điều này thực hiện quản lý như sau:
a) Khuyến khích tận dụng tối đa chất thải thực phẩm để làm phân bón hữu cơ, làm thức ăn chăn nuôi;
b) Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng, tái chế hoặc cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt;
c) Chất thải thực phẩm không thực hiện theo quy định tại điểm a khoản này phải được chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt;
d) Chất thải rắn sinh hoạt khác phải được chứa, đựng trong bao bì theo quy định và chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt”.
Theo đó, chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại theo nguyên tắc: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn sinh hoạt khác. Sau khi phân loại, chất thải rắn sinh hoạt được quản lý như sau: Khuyến khích tận dụng tối đa chất thải thực phẩm để làm phân bón hữu cơ, làm thức ăn chăn nuôi; đối với chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng, tái chế hoặc cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt; đối với chất thải thực phẩm phải được chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt; chất thải rắn sinh hoạt khác phải được chứa, đựng trong bao bì theo quy định và chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.
4. Tình huống 04: Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định
Trong lúc ngồi chờ để vào xem phim ở rạp chiếu phim, ông Hùng có hút thuốc lá, mặc dù tại rạp chiếu phim có bố trí phòng hút thuốc lá riêng nhưng ông không vào đó hút mà ngồi hút ngay tại sảnh chờ, đã thế lại còn gạt tàn thuốc lá, vứt đầu mẩu thuốc lá xuống sàn nhà. Thấy vậy, nhân viên rạp chiếu phim có nhắc nhở ông vào phòng hút thuốc để hút thì ông lại nổi khùng lên và to tiếng với nhân viên.
Hỏi: Hành vi của ông Hùng hút thuốc, vứt, thải mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định có bị xử phạt vi phạm hành chính không, nếu có thì mức phạt như thế nào?
Trả lời:
Hành vi của ông Hùng hút thuốc, vứt, thải mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định có bị xử phạt vi phạm hành chính, cụ thể:
Điểm a Khoản 2 Điều 25 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 07/07/2025 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định như sau:
“2. Hành vi thu gom, thải rác thải trái quy định về bảo vệ môi trường bị xử phạt như sau:
a) Phạt tiền từ 100.000 đồng đến 150.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng”.
Theo quy định trên thì hành vi của ông Hùng vứt, thải mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định sẽ bị phạt tiền với mức phạt từ 100.000 đồng đến 150.000 đồng.
5. Tình huống 05: Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định
Tối hôm đó đi họp thôn tại Nhà Văn hóa thôn, buồn vệ sinh nhưng không tìm thấy chìa khóa của nhà vệ sinh nên ông Quyết đã tiểu tiện ngay bên sảnh của Nhà văn hóa.
Hỏi: Hành vi tiểu tiện không đúng nơi quy định của ông Quyết có bị xử phạt vi phạm hành chính không, nếu có thì mức phạt như thế nào?
Trả lời:
Hành vi tiểu tiện không đúng nơi quy định của ông Quyết có bị xử phạt vi phạm hành chính, cụ thể:
Điểm b Khoản 2 Điều 25 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 07/07/2025 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định như sau:
“2. Hành vi thu gom, thải rác thải trái quy định về bảo vệ môi trường bị xử phạt như sau:
b) Phạt tiền từ 150.000 đồng đến 250.000 đồng đối với hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng”.
Theo quy định trên thì hành vi tiểu tiện không đúng nơi quy định của ông Quyết sẽ bị phạt tiền với mức phạt từ 150.000 đồng đến 250.000 đồng.
6. Tình huống 06: Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải không đúng nơi quy định
Bà Nga bán hàng tạp hóa tại chợ đầu mối, mặc dù ở chợ có bố trí chỗ đổ rác thải nhưng do lười đi nên bà Nga thường vứt luôn rác ra đường gần với sạp hàng của bà để cuối ngày nhân viên vệ sinh đi quét dọn và thu gom.
Hỏi: Hành vi của bà Nga bỏ rác thải không đúng nơi quy định có bị xử phạt vi phạm hành chính không, nếu có thì mức phạt như thế nào?
Trả lời:
Hành vi của bà Nga bỏ rác thải không đúng nơi quy định có bị xử phạt vi phạm hành chính, cụ thể:
Điểm c Khoản 2 Điều 25 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 07/07/2025 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định như sau:
“2. Hành vi thu gom, thải rác thải trái quy định về bảo vệ môi trường bị xử phạt như sau:
c) Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải, đổ nước thải không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng, trừ vi phạm quy định tại điểm d khoản này.”
Theo quy định trên thì hành vi bỏ rác thải không đúng nơi quy định của bà Nga sẽ bị phạt tiền với mức phạt từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.
7. Tình huống 07: Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vận chuyển nguyên liệu, vật liệu để rơi vãi ra môi trường trong khi tham gia giao thông
Để có vật liệu cho thợ kịp thi công sửa chữa nhà, ông Huy đã sử dụng xe ô tô tải để chở đá đá dăm, do không che chắn nên quá trình di chuyển đá dăm trên xe đã bị rơi vãi ra đường.
Hỏi: Hành vi của ông Huy chở đá dăm làm rơi vãi ra đường có bị xử phạt vi phạm hành chính không, nếu có thì mức phạt như thế nào?
Trả lời:
Hành vi của ông Huy chở đá dăm làm rơi vãi ra đường có bị xử phạt vi phạm hành chính, cụ thể:
Khoản 3 Điều 25 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 07/07/2025 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định như sau:
“3. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với hành vi vận chuyển nguyên liệu, vật liệu không che chắn hoặc để rơi vãi ra môi trường trong khi tham gia giao thông”.
Theo quy định trên thì hành vi chở đá dăm làm rơi vãi ra đường của ông Huy sẽ bị phạt tiền với mức phạt từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng.
8. Tình huống 08: Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đã hết hạn sử dụng
Gia đình ông Hỷ có đồi cam, diện tích lên đến 20 héc ta. Để phục vụ sản xuất ông đã mua rất nhiều thuốc trừ sâu để tích trữ, do không để ý nên một lượng lớn thuốc trừ sâu đã hết hạn sử dụng, nhưng do tiếc tiền mua nên ông vẫn mang số thuốc đó để phun cho vườn cam. Biết được việc làm của ông, Trưởng thôn đã báo cáo với cơ quan có thẩm quyền để giải quyết. Qua kiểm tra, đánh giá của cơ quan có thẩm quyền thì việc sử dụng thuốc trừ sâu quá hạn sử dụng của ông Hỷ đã làm gây ô nhiễm môi trường.
Hỏi: Hành vi của ông Hỷ sử dụng thuốc trừ sâu đã quá hạn sử dụng và gây ô nhiễm môi trường có bị xử phạt vi phạm hành chính không, nếu có thì mức phạt như thế nào?
Trả lời:
Hành vi của ông Hỷ sử dụng thuốc trừ sâu đã quá hạn sử dụng và gây ô nhiễm môi trường có bị xử phạt vi phạm hành chính, cụ thể:
Khoản 4 Điều 41 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 07/07/2025 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định như sau:
“4. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, hóa chất đã hết hạn sử dụng hoặc ngoài danh mục cho phép và gây ô nhiễm môi trường”.
Theo quy định trên thì hành vi sử dụng thuốc trừ sâu đã quá hạn sử dụng và gây ô nhiễm môi trường của ông Hỷ sẽ bị phạt tiền với mức phạt từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng.
9. Tình huống 09: Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi đốt ngoài trời phụ phẩm từ cây trồng cạnh tuyến giao thông chính
Nhà có đám ruộng ở gần đường quốc lộ, sau khi gặt lúa xong bà Thu bảo con trai là Hoàn mang rạ lúa lên lề đường để phơi, chờ khô thì đốt lấy tro. Thấy mẹ bảo như vậy Hoàn không làm theo ý mẹ mà bảo rằng, nếu đốt rạ ở trên đường sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.
Hỏi: Hoàn nói như vậy có đúng không, việc đốt rạ trên đường quốc lộ có bị xử phạt vi phạm hành chính không, nếu có thì mức phạt như thế nào?
Trả lời:
Hoàn nói như vậy là đúng, việc đốt giạ trên đường quốc lộ là hành vi vi phạm hành chính và sẽ bị xử phạt, cụ thể:
Khoản 1 Điều 41 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 07/07/2025 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định như sau:
“1. Phạt tiền từ 2.500.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi đốt ngoài trời phụ phẩm từ cây trồng cạnh khu vực dân cư, sân bay, các tuyến giao thông chính”.
Theo quy định trên, nếu đốt giạ trên đường quốc lộ sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính bằng hình thức phạt tiền với mức phạt từ 2.500.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
10. Tình huống 10: Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ môi trường
Trong một buổi sinh hoạt chi hội nông dân bàn về việc tiêu hủy số gia cầm bị chết vì dịch bệnh. Ông Bình có ý kiến là để đỡ tốn công sức và tiết kiệm chi phí thì mang số gia cầm chết đó vứt xuống suối. Ý kiến của ông Bình đã bị các hội viên khác trong cuộc họp phản đối, nói rằng nếu làm như vậy là hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm điều cấm của pháp luật môi trường.
Hỏi: Việc vứt xác gia cầm chết vì dịch bệnh ra môi trường có thuộc trường hợp bị nghiêm cấm không? Luật Bảo vệ môi trường nghiêm cấm những hành vi nào trong hoạt động bảo vệ môi trường?
Trả lời:
1. Việc vứt xác gia cầm chết vì dịch bệnh ra môi trường là hành vi bị nghiêm cấm, cụ thể, Khoản 3 Điều 6 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định nghiêm cấm hành vi “3. Phát tán, thải ra môi trường chất độc hại, vi rút độc hại có khả năng lây nhiễm cho con người, động vật, vi sinh vật chưa được kiểm định, xác súc vật chết do dịch bệnh và tác nhân độc hại khác đối với sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên”. Theo đó nghiêm cấm hành vi thải ra môi trường xác súc vật chết do dịch bệnh.
2. Về các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ môi trường, Điều 6 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định nghiêm cấm hành vi những hành vi sau:
(1) Vận chuyển, chôn, lấp, đổ, thải, đốt chất thải rắn, chất thải nguy hại không đúng quy trình kỹ thuật, quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
(2) Xả nước thải, xả khí thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường ra môi trường.
(3) Phát tán, thải ra môi trường chất độc hại, vi rút độc hại có khả năng lây nhiễm cho con người, động vật, vi sinh vật chưa được kiểm định, xác súc vật chết do dịch bệnh và tác nhân độc hại khác đối với sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên.
(4) Gây tiếng ồn, độ rung vượt mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường; xả thải khói, bụi, khí có mùi độc hại vào không khí.
(5) Thực hiện dự án đầu tư hoặc xả thải khi chưa đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
(6) Nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh chất thải từ nước ngoài dưới mọi hình thức.
(7) Nhập khẩu trái phép phương tiện, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng để phá dỡ, tái chế.
(8) Không thực hiện công trình, biện pháp, hoạt động phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và quy định khác của pháp luật có liên quan.
(9) Che giấu hành vi gây ô nhiễm môi trường, cản trở, làm sai lệch thông tin, gian dối trong hoạt động bảo vệ môi trường dẫn đến hậu quả xấu đối với môi trường.
(10) Sản xuất, kinh doanh sản phẩm gây nguy hại cho sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên; sản xuất, sử dụng nguyên liệu, vật liệu xây dựng chứa yếu tố độc hại vượt mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường.
(11) Sản xuất, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất và tiêu thụ chất làm suy giảm tầng ô-dôn theo quy định của điều ước quốc tế về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
(12) Phá hoại, xâm chiếm trái phép di sản thiên nhiên.
(13) Phá hoại, xâm chiếm công trình, thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động bảo vệ môi trường.
14. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm trái quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường./.
NGƯỜI BIÊN SOẠN: Vũ Thị Minh Hiền
